CZYTAM I WIEM – Grosze Zygmunta III Wazy

Wartość grosza w omawianym okresie zmieniała się trzykrotnie. Wiązało się to z dewaluacją nominału wprowadzaną przez kolejne ordynacje mennicze. Na początku panowania Zygmunta Wazy grosze były bite wg ordynacji Stefana Batorego z roku 1580. Ważyły średnio 1,904 g i zawierały 0,684 g czystego srebra.

W pierwszym okresie (1593-1599) grosze emitowały mennice w Olkuszu (w mennicy olkuskiej grosze były tłoczone przy użyciu maszyny walcowej), Bydgoszczy, Poznaniu, Wschowie i w Lublinie (jedynie w mennicy lubelskiej w pierwszym okresie obok groszy portretowych bito grosze napisowe, bez wizerunku monarchy). Obecnie grosze z tego okresu należą do monet rzadkich i bardzo rzadkich.

W roku 1604 uchwałą Sejmu Warszawskiego podniesiono stopę menniczą groszy, obniżając znacząco zawartość srebra. W drugim okresie (1603-1616) grosze ważyły średnio 1,580 g i zawierały 0,571 g czystego kruszcu. Były emitowane przez mennice w Krakowie, Bydgoszczy, Wilnie, Gdańsku i Rydze.

W mennicy krakowskiej grosze emitowano w latach 1603-1616. Tłoczenie z roku 1603 wyprzedzało uchwałę Sejmu Warszawskiego z roku 1604. Do roku 1605 i incydentalnie w roku 1608 grosze były tłoczone przy użyciu maszyny walcowej, w pozostałych latach były bite. W mennicy bydgoskiej grosze bito w latach 1613 i 1614. Emisje wileńskie przypadają na lata 1607-1615.

W Gdańsku grosze wyemitowano tylko w roku 1614 były to monety próbne, które nie weszły do obiegu. W katalogach ich rzadkość szacuje się na R8. Stemple do nich wykonał Samuel Ammon. Grosze ryskie bito w latach 1616-1617. Posiadały one schemat ikonograficzny charakterystyczny dla półtoraków, w napisie otokowym umieszczone było jednak słowo „GROS(SUS)”.

W trzecim okresie (1623-1627) emisja groszy opierała się na ordynacji z roku 1623. Zakładała ona średnią wagę groszy na poziomie 1,045 g i zawartość srebra 0,294 g. Produkcja mennicza tego okresu była realizowana przez zakłady w Bydgoszczy i Krakowie (1623-1627), w Wilnie (1625-1627) i w Gdańsku (1623-1627).